Naast het huidige lerarentekort is er een groeiend tekort aan goede schoolleiders. Bestuurders en scholen zijn opgelucht als het hen is gelukt om een geschikte nieuwe schoolleider te vinden. Logisch dat je hem of haar dan ook graag wil behouden voor de school en organisatie. En natuurlijk voor de schoolleider zelf is het belangrijk dat de stap naar dit mooie vak gaat slagen. Dit gaat echter niet vanzelf. Hier moet het bestuur pro-actief en planmatig mee aan de slag.
Hoe?
Lees hieronder mijn 8 tips.
1. Zorg voor een goede start
Het gezegde "Een goed begin is het halve werk", is hier ook zeker van toepassing. Dan maakt het niet uit of het gaat om een ervaren of een startende schoolleider. De schoolomgeving is meestal nieuw en misschien ook het bestuur waarin hij/zij terecht komt. Zelfs als de nieuwe schoolleider uit het eigen team komt, dan nog zijn er veel zaken die vooraf geregeld moeten worden.
Zorg er als bestuur dus voor dat de nieuwe schoolleider vanaf dag 1 goed aan de slag kan. Je kunt dan denken aan zaken als:
- een goede, mondelinge en schriftelijke overdracht met de vorige directeur (indien mogelijk), met daarin ook inzicht in actuele en personele zaken;
- een warm welkom op de eerste dag (kaartje, bloemetje, persoonlijke ontvangst e.d.);
- overzicht met alle inloggegevens en wachtwoorden;
- een e-mailaccount en toegang tot alle documenten en systemen;
- het regelen van sleutels, autorisatie en pasjes (bijv. van bank, administratiekantoor, Arbodienst);
- helderheid over werktijdfactor, salaris en (secundaire) arbeidsvoorwaarden.
2. Maak een werkplan
Zorg dat iedere nieuwe schoolleider een persoonlijk werkplan heeft. Je kunt uitgaan van een vast format, waarbij je samen bespreekt waar de accenten komen te liggen. Het maakt namelijk nogal wat uit wat de beginsituatie is van de schoolleider (ervaring, competenties, bekendheid met de organisatie) en die van de school (aanwezigheid van andere leiders, deskundigen binnen de school, grootte en problematiek).
In zo’n werkplan beschrijf je:
- hoe de introductie van de nieuwe schoolleider verloopt en wie hiervoor verantwoordelijk is (team, MR, ouders, kinderen, collega schoolleiders, medewerkers bovenschools, externe instanties);
- op welke manier de begeleiding plaatsvindt (maatje, mentor, coach, collega’s e.d.);
- welke formele gesprekken wanneer plaatsvinden;
- inhoud, procedure en tijdstip van de beoordeling.
3. Een maatje voor de dagelijkse vragen
Zeker in het begin heeft de nieuwe schoolleider ontzettend veel vragen over hoe bepaalde zaken werken, hoe processen lopen of bij wie of waar je moet zijn. Om veel uitzoekwerk, frustratie en verloren tijd te voorkomen is het handig om de schoolleider te koppelen aan een maatje. Dit is een meer ervaren persoon in de organisatie (bijvoorbeeld een collega directeur), die de schoolleider met raad en daad bijstaat en hiervoor gepland en ongepland tijd vrijmaakt. In het begin zijn het vaak zaken op praktische en organisatorisch vlak. Na een tijd zal er meer behoefte zijn om in te zoomen op de schoolontwikkeling en alles wat daarmee samenhangt. De nieuwe schoolleider heeft een beter beeld gekregen van wat goed gaat, wat beter of anders kan en wat niet wenselijk is. Dan verschuiven de werkzaamheden van het maatje meer richting die van een mentor, door een klankbord, sparringpartner of critical friend te zijn. Dit zou dezelfde persoon kunnen zijn, maar afhankelijk van de expertise, behoefte of tijdsinvestering kan dit ook een ander zijn.
4. Inzicht in de samenwerking met medewerkers van het bestuurskantoor
Niet alleen op schoolniveau moet de nieuwe schoolleider worden ingewerkt, maar ook op bestuursniveau. Afhankelijk van de grootte van het bestuurskantoor zijn er medewerkers waar de schoolleider mee te maken gaat krijgen. Denk hierbij aan HRM, financiën, facilitaire zaken, kwaliteitszorg e.d.
Door vrij snel bij de start gesprekken te hebben met medewerkers van de verschillende disciplines, krijgt de schoolleider snel inzicht in wat er verwacht wordt op deze gebieden en wie welke ondersteuning kan bieden.
5. Een coach voor de ontwikkeling van het persoonlijk leiderschap
Na een korte inwerkperiode volgt de start van een coachingstraject. Het is belangrijk om te investeren in het leiderschap van de nieuwe schoolleider. Een coach kan de schoolleider helpen om inzicht te krijgen in het eigen leiderschap door reflectie, spiegelen of feedback.
Hulpvragen kunnen op verschillende gebieden liggen, zoals het omgaan met de andere positie en de rol die de schoolleider nu heeft. Ook het ontwikkelen van de eigen leiderschapsstijl en het omgaan met alles wat er op de schoolleider afkomt. Hier geldt ook dat er andere hulpvragen zullen ontstaan bij een startend of meer ervaren schoolleider.
Zo’n coach kan een externe coach zijn of een interne persoon uit de organisatie met coachingsvaardigheden.
6. Investeer in duurzame continue ontwikkeling
Naast al deze individuele hulp en begeleiding is het belangrijk om te investeren in een continue ontwikkeling. Dit kan door schoolleiders samen te brengen in lerende netwerken, waarin men samen optrekt, elkaar inspireert en waar kennis en ervaringen worden gedeeld. Afhankelijk van de grootte van de organisatie worden er een of meer lerende netwerken ingericht. Zo wordt er gezamenlijk ingezoomd op het gebied van onderwijsvernieuwing en kwaliteit, passend binnen de doelen van de organisatie.
Ook zijn externe lerende netwerken zinvol. En kan er gekozen worden om juist een aantal specialismen binnen de organisatie te krijgen.
Zo zorg je dat alle schoolleiders in de organisatie zich blijven ontwikkelen en betrokken en verbonden blijven.
7. Heb zicht op de ontwikkeling van de nieuwe schoolleider.
Het is belangrijk dat je de nieuwe schoolleider vertrouwen geeft. Laat merken dat hij/zij de kans krijgt om te leren en dat fouten mag maken.
Neem regelmatig een kijkje op de werkvloer en ervaar hoe de schoolleider zich in de school beweegt. Praat regelmatig met de schoolleider over wat er goed gaat en waar uitdagingen en knelpunten zitten. Maak signalen die je ontvangt bespreekbaar. Vraag waar eventuele hulp of ondersteuning gewenst is.
8. Plan structurele meetmomenten
Zorg dat voor iedereen duidelijk is hoe, door wie en wanneer gemeten wordt of de schoolleider voldoet aan de vooraf gestelde eisen. Plan hiervoor structurele voortgangs- of functioneringsgesprekken.
Zorg ruim voor het einde van de gestelde periode voor een beoordeling. Voorafgaand aan de beoordeling kun je gebruik maken van een 360 graden feedback. De uiteindelijke beoordeling wordt besproken in een formeel beoordelingsgesprek. Hierin worden weer afspraken gemaakt voor het vervolg.
Tot slot
Hopelijk helpen deze tips om samen te werken aan het behoud van de schoolleider, in het belang van de school, de organisatie en de schoolleider zelf. Helaas kan ik je geen garantie op succes geven als je al deze tips volgt. Wel is de kans op slagen veel groter als je zo handelt. En mocht de schoolleider niet geschikt of passend blijken in deze periode, dan komt dit voor beide partijen niet onverwacht.
Mocht je behoefte hebben aan ondersteuning of begeleiding van een of meer beginnende schoolleiders, neem dan gerust contact met me op.